Хүүхдийнхээ ирээдүйд мөнгө хадгалж болох ч хүчилтөрөгч бас хадгалж болно

Аймаг, сум, баг тус бүрт 100 мод тарих жилийн аяныг эхлүүлэхээр болжээ. БОЯ, байгаль орчны төлөө үйл ажиллагаа явуулдаг хэдэн ТББ хамтран эхлүүлж байгаа энэ ажлын эхлэл хамгийн их цөлжилттэй байгаа Дундговь аймгийн Өндөршил сумаас эхэлнэ гэнэ. Монгол улсын 21 аймаг 330 гаруй сумтайгаа нийлээд 350 гаруй болж байгаа юм. 35 000 мод тарих болж байна. Цаашлаад баг тус бүрт гээд үзэхээр энэ тоо дор хаяж тав дахин өснө. 190 000 ширхэг мод тарих ажил өрнөх нь. Улс орны хувьд аваад үзэхэд багахан тоо мэт.
Гэхдээ бид хэрхэн мод тарьдаг билээ?
Дээхэн үеийн жишээ ярих юм бол бид сайн мод тариалагчид байж болох. Гэхдээ тэр үеэс өнөөдөр юугаараа ялгаатай вэ гэвэл хүн бүр эрх чөлөөтэй. Тэдний сонголтоос бүгд хамаарна... Хүсвэл хийнэ, хүсэхгүй бол үгүй.Мод тарихад ч мөн адил. Тухайн цаг үед нийгмийн сайн сайхан, агуу социализм гэсэн нэгдсэн "эмээх зүйлтэй" байсан. Харин одоо бол ээжээсээ ч бараг айхгүй байгаа бие даасан бие хүмүүс байгаа шүү дээ. Тэднийг нэгтгэхэд хэцүү.
Өнгөрсөн оны хаврын сүүлчээр "Шинэ өглөө" сангийнхан нийслэлийн хойд цэг Ар согоотод томхон газарт олон хүнийг хөдөлгөж, хөрөнгө зарж төгөл байгуулах ажил өрнүүлж байсан. Гэвч жилийн дараах байдал ямар байгааг очоод харвал гонсоймоор.
Модыг авахдаа хамгийн сайн, залуухан, тэгшхэн модыг нь хайсаар яваад олж, шилж чаддаг мөртлөө тарьж суулгахдаа яагаад ийм хичээл зүтгэлтэй хандахгүй байгаа юм бол? Нүүр лүүгээ элс цацуулсан, нүд рүүгээ шороо оруулсан, арьс нь хатсан үдээрнээс ялгаагүй болох ирээдүйг их хүссэндээ юм уу? Модыг ядаж авсныхаа тал хувьтай нь тэнцэхүйц хэмжээгээр тарьж байхгүй бол дээрх ирээдүй л бидэнд ирнэ.
Тооноос чанарт шилжихийг хичээцгээе. 190 орчим мянган модыг хөрсөнд суулгахаасаа өмнө иргэдийн тархинд мод тарих цаг аль эрт болчихсон ч хэн ч юу ч хийгээгүй байна.
Сүүлийн үед Тавантолгой, Оюутолгой гэдэг асуудлыг улс төрчид ихээр ярьж байгаа болохоор хүмүүст тэр л хамгийн чухал асуудал мэт ойллого төрчихсөн мэт. Үнэндээ алт, оюу, зэс, гууль юу л байна тэр хөрсөндөө байлаа гээд бид нар өлсөөд эсвэл хатаад үхчихгүй. Харин байгаль эх маань ширгээд дуусчихвал жинхэнэ хуурайшилт, дутагдаад байсан оюуны цангаа туйлдаа хүрнэ. Сэтгэлгээний цөлжилтийн үр дүн биенд, эх дэлхийд маань халдварлана.
Мод тарьснаар асуудал шийдэгдэхгүй. Ямар модыг хаана, яаж тарих гэдгээс бас олон зүйл хамааралтай. Элсэрхэг орчинд тэсвэртэйг нь мэдээж говь нутагт, харин элсний нүүдлийг хязгаарлачихмаар модыг хангай хээрийн бүсэд, харин хангайд бол гүний усыг ихээр татаж чаддаг тийм л моддыг тарих нь зүй. Баг бүрт 100 мод гэж байхаар хашаа бүрт нэг мод гэвэл илүү үр бүтээмжтэй юм болов уу?
Дунд сургуулийн хичээлийн хөтөлбөрт экологи гэдэг хичээлийг онол, лекц биш харин газар хөрстэй шууд харьцдаг цаг болгох хэрэгтэй. Модоо тариад, хажуугаар нь хүнсний ногоо тарьсан ч болно. Эцэг эхчүүдийг ч бас албан байгууллагаар нь дамжуулан сургалт, семинар, лекц, илтгэлд хамруулах нь зүйтэй.
Нэг хийвэл хийсэн шиг хийе гэдэг үгийг монголчууд маань хэлдэг дээ.
Ар согоотод юу дутагдсан бэ? Мод бүхэнд хандуулах халамж. Мод бол хүнсний ногоо биш болохоор модгүй байсан газарт их л арчилгаа шаардах нь тодорхой. Шал өөр газар шилжээд ирэхээр нэг л эвгүй санагддаг. Эсвэл найзууд дундаасаа танихгүй хүмүүсийн дунд ороод ирэхээр таны хувьд хүндхэн байдал бий болно. Яг л түүн шиг мод тарихад ч бас учир бий. Хүлээцтэй, тэвчээртэйгээр хандвал модыг тарьж болно. Гэхдээ эхлээд тарих хүслийг хүн бүрийн зүрхэнд бий болгох хэрэгтэй.
Монголчуудын хувьд туудаг хэдэн малаасаа авсан шимээр аж төрдөг байсан. Нүүж явахдаа газар ургасан сонгино цоорхон зэргийг тасдаж аваад хэрэглэчихдэг байжээ. Тэр үйлдлээс нь сөрөг үр дагавар гардаггүй байсантай холбоотой. Яагаад гэвэл тухайн газарт сар жилээр суухгүй. Сайндаа л хоёр сар болоод нүүгээд явчихна. 1-2 жилийн дараа эргэж ирнэ. Тэгэхэд өнөөх цоор нь хоёр дахин их ургачихсан байна. Ургамлыг бага багаар тайраад байвал илүү хурдан ургадаг гэдэг. Үүгээр юу хэлэх гээд байна вэ гэвэл бид ургуулж тарих талын туршлага багатай.
Мод тарилаа гэхэд түүнийгээ жил тойрон арчлаад байх завгүй байсан. Гэхдээ өөрсдөө байгальдаа хөнөөлгүй учраас эх дэлхий өөрийн эргэлт, урсгалаараа л нөхөн төлжөөд явдаг байсан. Ясны юм гэдэг ясны л юм шүү дээ.
Хар багаасаа мод тарьж үзээгүй, мод тарих гэдэг үг чихэнд хөндий сонсогдон цуурайтаж байгаа бол өнөө маргаашдаа мод тарих гэхгүй л байх. Харин мод тарих аргыг заана, байнга хянаж тусална, мод тарих нь танд болон гэр бүлд тань ийм ач холбогдолтой. Хүүхдийнхээ ирээдүйд мөнгө хадгалж болох хүчилтөрөгч бас хадгалж болно гэх зэргээр ухуулга хийчихвэл ч модыг тарьж өгнө дөө. Монголчууд ухуулга хийхдээ сайн улс юм хойно. Аймаг, сум, баг бүрт тарих нийт 190 000 орчим мод 2 700 000 байг гэхэд нэг саяд хүрэх ч юм бил үү.

Ulaanbaatariin udesh

Шөнийн харанхуйд гэрэл гялалзахыг харахад
Шүлэг хэлэх шиг санагдана, хашгираан дунд
Үдшийн бүрий оддоо угтан хүлээсээр
Үлгэрийн юм шиг өдөр өнгөрнө...
Маргаашийн эхлэл өнөөдөр...

Монгол хэл соёлын өдөр

1,ШУА-ийн "Монгол хэлний дэлгэрэнгүй тайлбар толь" 2008 он
2,Ц.Дамдинсүрэн, Б.Осор нар "Монгол үсгийн дүрмийн толь" 1983 он
3,Я.Цэвэл "Монгол хэлний товч тайлбар толь" 1966 он
4,Чой.Лувсанжав нар "Монгол бичгийн хадмал толь" 1992 он
5,Л.Болд "Монгол хэлний зөв бичих зүйн толь" 2003 он

Нилээд үү, нэлээд үү?
Нэгдүгээр тольд “нэлээд” гэдэг үгийг “Үйл хэргийн хэмжээ, үйл байдал бага бус, санаснаас арай илүү болох нь” гэсэн утгатай хэмээн тайлбарлажээ. Энэхүү “нэлээд” хэмээх үгийг “нилээд” гэж бичиж буй нь элбэг тохиолдох зөв бичих дүрмийн алдаа болно.
Монгол бичгээр энэхүү үгийг “neliyed” хэмээн бичдэг. Ц.Дамдинсүрэн, Б.Осор нарын “Монгол үсгийн дүрмийн толь”-д мөн л нилээн гэсэн үг алга. Харин Я.Цэвэлийн “Монгол хэлний товч тайлбар толь”-д “нэлээд”, “нилээд” хоёулаа байна. Энэ толийг баримтлагч хүмүүс “нилээн” гэж бичдэг байж болох юм. 1966 онд гарсан энэ толь бичгээс хойш нэлээд толь бичгүүд гарсан бөгөөд тэр толиудад нэлээн, нэлээд гэж бичих нь зөв болохыг журамлаж өгчээ.
Дурьдах биш ээ, дурдах
“Сануулан хэлэх, хэлж өнгөрөх, тоочин дурсах, өнгөрснийг дурсах” гэх мэт утгатай нэгэн үгийг бид “дурьдах” болон “дурдах” гэсэн хоёр өөр хэлбэрээр бичих болжээ. Нэгдүгээр толийг үзвэл “дурдах” гэсэн байхаас “дурьдах” гэж алга ажээ. Бусад толь бичиг, тухайлбал гуравдугаар толь, хоёрдугаар толь, дөрөвдүгээр толинд дурдах гэсэн байна. Тэгэхээр “дурдах” хэмээн бичих нь зөв юм.
“Дурдах” зөв болохын учир нь монгол бичгээр бичихдээ “duradhu” гэж бичдэгээр харагдана. “Дурдах” гэсэн үгнээс “durathal” буюу “дурдатгал” хэмээх үг үүсдэг. Бид “дурьдах” гэж буруу бичиж байгаагаас шалтгаалан дуудлагын хувьд ч өөрчлөлт орж бидний ярианд иймэрхүү маягаар зөөлөн дуудагдах тал ажиглагдаж байгааг дурдъя.
“Дахь, Дах, Дахи” – Аль нь зөв юм бол?
“Хоёр дахь, гурав дахь” гэх мэтээр хэрэглэгддэг “дахь”-ийг бид “дах”, “дахи” зэргээр даруй гурван янзаар бичиж байна. Одоогийн мөрдөж буй зөв бичихүйн үүднээс чухам аль нь зөв юм бол? Энэ үгийг нэгдүгээр тольд “Эр эгшгээр амилсан тооны нэрд залгах дэс тооны дагавар” гээд “тав дахь”, “гар дахь”, “тогоон дахь” гэх мэтээр бичнэ гэжээ.
Хоёрдугаар толинд “дахь” хэмээн бичсэн байна. Мөн дөрөвдүгээр толинд “дахь” гэж байна. Харин гуравдугаар толинд аль ч хэлбэрээр нь энэ үгийг тайлбарлаагүй байх юм. Монгол бичгээр “dahi” хэмээн бичдэг бөгөөд үүнийг нь баримтлан зарим хүн “хоёр дахи” гэх мэтээр бичдэг бололтой.
Бидний буруу бичээд байгаа “дах” гэдэг нь хүйтний улиралд хувцасны гадуур үсийг нь гадагш харуулан өмсөх арьсан хувцсыг бичих хэлбэр бөгөөд монгол бичгээр “dahu” хэмээн бичнэ. Бас “дахи” хэмээн бичиж байгаа нь ч буруу болох ба ёстой Арго багшийн яриад байдаг бидний бүхий л үйл хэргийг даадаг, хийдэг гэгддэг “Дахи” бурхныг нь ингэж бичих байх.
Шавж шавна, шоргоолж шургана
Зуны үдэш хаа нэгтээ хурц гэрэл туссан газруудад хар цох, цагаан эрвээхэй шавааралдсан байх нь нэн элбэг тааралддаг. Эдгээр шавааралдсан цох, эрвээхэй зэрэг далавчтай далавчгүй жижиг амьтад нь бүгд шавжийн төрөлд багтана. Нэгдүгээр толинд энэ үгийг “Үе хөлтний хүрээний нэг анги, олонх нь далавчтай, биеийн галбир, өнгө, амьдрахуйн хэлбэрээр нэн олон янз” гэжээ.
Сүүлийн үед “шавж” гэхийг “шавьж” гээд буруу бичиж, мөн бичихийн хажуугаар ингэж дуудаж хэвшсэн байна. Шавж гэдэг маань шавааралдаж амьдардаг амьтан билээ. Үгийн гарлынхаа хувьд ч монгол хэлний “шавах” гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд монгол бичгээр шавжийг “шибажи” хэмээн бичдэг. Мөн монгол бичгээр “шавах” гэдгийг “shibahu” хэмээн бичсэнээс шавж хэмээн бичих нь зөв болох нь тодорхой харагдана. Шавж гэдэг үг нь нэг, хоёрдугаар толинд аль алинд нь байна. Харин 1992 онд хэвлэгдсэн Чой.Лувсанжав нарын “Монгол бичгийн хадмал толь”-д “шавьж” хэмээн буруу бичсэн байх юм. Тэгэхээр “шавьж” биш “шавж” хэмээн зөв бичих учиртай.
Дашрамд сонирхуулахад, монголчууд бидний бахархал болсон монгол бичиг маань үгийн гарал, үгийн утга учрыг бидэнд ухааруулах, нээн харуулах талаасаа гайхамшигтай билээ. Бидний сайн мэдэх шоргоолж хэмээх шавжийн нэр ямар учир утгатай болох нь монгол бичгээр дурайтал тодорхой харагддаг. Монгол бичгээр шоргоолжийг “shirgulji” гэж бичдэг, энэ үгийн үндэс нь “shirguhu” буюу “шургах” юм. Өөрөөр хэлбэл шоргоолж нь ямар нэг юмны доогуур шургаж амьдардаг шавж юм.
Хойт буруу хойд нь зөв
Хойт Америк гэж бичсэн байх юм. Хойд гэдэг зүг чиг заасан үг маань яалаа???
Нэгдүгээр толь бичигт “хойд” гэдэг үг нь “Умар, ар тал, дараа /хойд үе гэх мэт/, ирээдүй /хойдыг бодох/” гэх мэтээр тайлбарлажээ. Мөн “хойт” гэсэн үг байх авч “хойд”-ыг үз гэжээ.
Харин гуравдугаар, дөрөвдүгээр толинд “хойд” гэдэг нь монголын нэгэн овгийн нэр гээд “хойт” гэсэн хэлбэрт зүг чиг, ар тал гэх утгыг зааж өгчээ. Тавдугаар толинд утга оноож, оруулаагүй аж. Гэтэл хоёрдугаар толь бичигт “хойд” гэж байхаас “хойт” гэж алга. Я.Цэвэлийн, Ц.Дамдинсүрэнгийн толь ингэж хоорондоо зөрөхөөр Монгол бичиг рүүгээ хандахаас өөр аргагүй. Зүг чигийг “hoidu”, харин овгийг “hoid” гэж бичдэг. Одоо хэрэглэж буй шинэ үсэгт хоёуланг нь хойд гэж бичих ч утга өөр байх юм. “наад”, “цаад” гэх зэрэг ойролцоо үгсийг аваад үзэхэд хэрэв “хойт” гэж бичдэг байсан бол “наат”, “цаат” зэргээр буруу болох учиртай.
Эдгээрийг http://borolzoi.blogmn.net/ хаягаас авсан юм шүү. Тун хэрэгцээтэй зүйл гаргасанд нь талархаж байна шүү.



Харин доорх бичвэр бол номын эхлэл хэсэг юм шүү. Би яг үг үсэг, цэг таслал үлдээлгүй хуулж бичсэн. Ном гэхэд аймар их алдаатай. Б.Баттөгс "Хүний нөөцийн менежмент" УБ 2008 гэсэн цэнхэр ном байна лээ. Редактор нь Докторын цолтой хүн байсан гээд бодохоор эргэлзмээр... Та нар алдааг нь засаад редакторлацгаагаарай...

Өмнөх үг
Өнөөгийн зах зээлийн эдийн засгийн системд аж ахуйн нэгж байгууллага хүний нөөцийн хөгжлийн хөтөлбөр болон бодлогыг боловсруулснаар байгууллагын боловсон хүчний ур чадвар, мэдлэг ур чадварыг нээн илрүүлэх, чадварлаг, зөв ажил горлигчийг олж авах, зах зээлд өрсөлдөх чадварыг, дээшлүүлэх ач холбогдолтой. Одоогийн аж ахуйн нэгж байгууллагын бодлогын залгамж холбоо алдагдаж, ингэснээр зах зээлд өрсөлдөх чадамжаа алдаж сөрөг үр дагвар гардаг. Аж ахуйн нэгж байгууллагын хүний нөөцийн менежер нь зөвхөн ажил горлигчдыг ажилд аваад, ажилаас халах тушаал гаргах, ажлыг хийж байгаа нь маш харамсалтай байна. Удирдагч хүн ажилтнуудаа зөвхөн тушаал өгөх биш харин тэдний хүчийг нэгтгэн нэг зорилгод чиглүүлэх, авъяас чадвараа нээхэд нь туслах, шинээр сэтгэгчийг бий болгох таатай орчныг бүрдүүлэхэд ихээхэн анхаардаг байх ёстой. Өнөөгийн 21-р зуунд байгууллагууд Зөв хүн бол, бидний хамгийн чухал хөрөнгө, хувийн сахилгатай, арчилгаа шаардлагагүй хүмүүсийг ажилд аваад, хүнийг нь биш системээ тойруулж хүнээ бүрдүүлж хөгжүүлэх хэрэгтэй.
Энэхүү ном нь Хүний нөөцийн менежмент, Банкны нягтлан бодох бүртгэл, хуулийн эмхтгэл гэх мэт хичээлүүдийг нэгтгэн, онол арга зүй, практтиктай хослуулан гаргаж байна. Нийт боловсон хүчин болон оюутан залуус, уншигч та бүхэнд толилуулж байна.
Нэгдүгээр бүлэг
Хүний нөөцийн онол арга зүй
Судлах зүйл
1.1 Байгууллагын үндсэн бодлого
1.2 Хүний нөөцийн тогтолцоо
1.3 Хүний нөөцийн төлөвөлөлт
1.4 Ажлын байрны шинжилгээ ба тодорхойлолт
1.5 Хүний нөөцийн бүрдүүлэлт

1.1 Байгууллагын үндсэн бодлого

Юу гэхээсээ илүү хэн гэдгээс эхэлбэл өнөө буй ертөнцөд илүү хурдан зохицож чадна. Хэрвээ бид хүмүүсээр багаа бүрдүүлсэн бол хүмүүсээ яаж идэвхжүүлэх, яаж удирдах гэсэн асуудал үгүй болно. Баг буруу бол чиглэл хичнээн зөв байсан ч амжилтанд хүрч чадахгүй. Агуу санаа агуу хүмүүсгүй бол бүтэлгүй байдагтай агаар нэг. Хаашаа явахаа тогтохоос өмнө, зөв хүмүүсээр багаа бүрдүүлэх, буруу хүмүүсийг үлдээх. Хүнтэй холбоотой асуудалуудыг анхааралынхаа төвд байлгах, ажиллагсдыг үндэслэлгүй, бодолгүйгээр халах, ялангуяа хүнд үед нь хөөх, ажлаас нь халах нь хамгийн бүдүүлэг явдал юм.
Бид хамгийн чадварлаг багийг бүрдүүлнэ.Хамгийн чадвартай хүмүүс нь өөрийн албан тушаалын талаар санаа зовох шаардлагагүй байдаг.
Эргэлзэж байвал ажилд авахгүй байх. Компаний төлөвлөлтийг тодорхойлж байгаа зүйл нь зах зээлийн технилоги өрсөлдөөн, юуний өмнө бүх зүйлсээс хамгийн дээгүүр тавигдах нь хангалттай сайн хүмүүсийг олж авах цаашид тогтвортой байлгах чадвар юм. өөрийн хамгийн сайн хүнээ хамгийн том асуудал дээр биш хамгийн том боломжинд дээр тавь.
Асуудлуудаасаа салахийг хүсэж байвал онц хүмүүсээсээ битгий сал. Энэ бол амжилтын нууцын нэг юм. Мөн хамгийн сайн хүндээ сайн суудлыг бий болгох нь чухал яаж идэвхжүүлэх биш хэнийг идэвхжүүлэх нь чухал юм. урамшуулал сэдэлжүүлэх нь чухал, Буруу хүмүүсийг сайн зан үйл гаргуулахын тулд урамшуулал сэдэлжүүлэлт байх ёсгүй зүйл юм.
Сайн хүмүүүсийг сайн суудалд суулгаад цаашид тогтвортой байлгахад урамшуулал, сэдэлжүүлэлт байх ёстой.
Зөв хүн бол бидний хамгийн чухал хөрөнгө, хүмүүс хамгийн чухал хөрөнгө гэсэн тогтсон хэллэгээс татгалзах шилдгийн шилдгүүдэд шилжих үед хүмүүс хамгийн чухал хөрөнгө биш, харин зөв хүн хамгийн үнэтэй хөрөнгө юм. Хувийн сахилгатай арчилгаа шаарддаггүй, хүмүүсийг ажилд аваад хүнийг нь биш системийг нь арчилах явдал юм.
Бид юунд хамгийн шинэ нь байхаа, юуг хамгийн шинийг чадахаа мөн хамтарч бэрхшээлийг давах, бодит биелэл болгох хувиарлах, тэмүүлэлээ онцлон тодоруулах хэрэгтэй.
Бодит бүтээмж=Зөв хүн+Идэвхжүүлэлт

СГЗ, Сэтгүүл Г.Золжаргал ахтай уулзлаа

Манай сургуулийн Сэтгүүл зүйн тэнхим улсдаа нэртэйсэн. Саяхан Соёлын гавъяат зүтгэлтэн, сэтгүүлч Г.Золжаргал ах нэг, гуравдугаар ангийн оюутнуудтай уулзсан юм. Тэрээр ирээдүйд сэтгүүлч болох бидэнд нэгэн зүйлийг долоо болгон захиж байсан юм. Тэдгээр нь Англи, Орос, Хятад, Герман, Франц,Испани, Монгол хэл бичгээ сайтар судалж, гарамгай сурахыг захив.
Яагаад гэвэл сэтгүүлчид төслийн ажил хийх боломж маш их байна гэнэ. Гэтэл мэргэжлийн сэтгүүлчид тэр ажлыг нь хариуцаад авч арай л чадахгүй байгаа юм. Хэдий сэтгүүл зүйн тухайд боломжийн ойлголт, чадвартай боловч хэлний асуудал "таг". Франц хэл гэнэ, Япон хэлээр гэнэ, Никарагуа улсын хэлээр ч байсан сайн ярьдаг эсвэл харилцдаг сэтгүүлчтэй бол ажлыг ундаргахаар зэхсэн төсөл олон байна.
Нэгэнт сэтгүүлчид маань чадахгүй болохоор хуульчид, олон улсын харилцааныхан гэх зэргийн мэргэжлийн хүмүүс тэр төслийг шүүрэн аваад байна гэнэ.Тэдэнд байдаг том дутагдал нь сэтгүүл зүйн шаардлага хангасан мэдээлэл хүргэх тал дээр асуудалтай тулгардаг юм байна.
Г.Золжаргал ахыг ойроос харахад ТВ-ээр гардагаасаа хавьгүй дөлгөөхөн, намбалаг хүн байсан юм. Тэрээр хэл сурахыг захихдаа өөрийн нэгэн түүхийг ярьсан юм.Хэрэв чамд дурласан бүсгүйгээс чинь өөр хэлээр захиа ирэх юм бол чи тэр хэлийг сурахыг маш их хүсээд зогсохгүй түргэн сурна гэнэ. Учир нь онцгой нөхцөл, зүрх, сэтгэл, тархинаас нь хүсэл оргилж байгаа болохоор...
Өөрөө герман бичигтэй цамц өмссөн бөгөөд Герман хэлийг багадаа сурсан гэнэ. Яаж гэвэл үнэхээр их шүтэн биширч байсан хөл бөмбөгийн багийнх нь зурагтай мэдээлэл нэг герман хэл дээрх сонин дээр гарч. Толь аваад тэрийгээ нухаж суусаар анхны хэдэн үгээ цээжилж, мэдсэн гэнэ лээ.
Нэг цаг 30 минутын ярилцлагын дараа тэрээр дөрөвхөн долоо хоногийн өмнө бүтээсэн "Говийн Охид" баримтат киногоо үзүүллээ. Тэр бол ахуй амьдрал, нийгмийн сэдэвт баримтат кино хийдэг уран бүтээлч гэж өөрийгөө хэлж байсан. Үнэхээр ч тийм байхаас аргагүй уран бүтээлч юм. Залуу сэтгүүлчдийг чадахаараа дэмжиж ажилладгаа илэрхийлсэн юм. Эцэст нь "Хожим үзээд ийм байсан юм байна гээд гайхаж, дуу алдуулахуйц баримтат кино хийхийг хүсдэг. Өнөөдөр байгаа амьдрал чинь ирээдүйд өөрчлөгдөнө. Түүхэн амьдралыг л сануулах гэж баримтат кино хийдэг" гэдгээ илэрхийлж байсан юм.

Оюутнууд ажиллах хүчин байж болох уу?

"Хүний хөгжлийн сан"-аас 70 000 төгрөг олгох дэвтрийг 3 000 000 хувиар хэвлэсэн. Ерөөл билэгтэй юм гээд улсынхаа нийт хүн амыг 3 000 000-аар тооцоод үзэх юм бол оюутнууд маань 5,4 хүртэлх хувийг эзэлж байх юм. Улс орны хувьд аваад үзэх юм бол багахан хувь мэт байгаа биз?
Гэтэл монголын аймгуудын хүн амын дундаж нь 50 000 гэж үзвэл хангалттай гурван аймгийн оршин суугч, иргэдтэй тэнцээд ирж байгаа юм. Баруун гурван аймаг, эсвэл зүүн гурван аймаг гэх мэтээр ярьдаг даа, бид. Аймгийн иргэд нь өөр хоорондоо харилцаад аж төрж, амьдралаа залгуулан явдаг.
Оюутнууд маань хэн билээ? Энгийн нэгэн иргэн шүү дээ. Гэтэл тэднийг хүн биш оюутан гэж үзэх нь холгүй байна.Оюутан гэдэг нэр нь өөрөө оюун ухааныг илэрхийлнэ. Тэгэвч тэднийг тэнэг, хэнэггүй, маанаг мэтээр дүгнэгсдийн үнэр захын нэг автобусан доторх уур амьсгалаас л сэнхийж байна.
Нэг үхрийн эвэр доргихоор мянган үхрийн эвэр доргидог хясмаар нэгэн үнэн байна аа. Согтуу оюутан гуйвж харагдвал "Энэ оюутнууд уу!" гэнэ. Уушийн газар, кафены үүдэнд тамхилж зогсоо залуусыг хараад "Энэ оюутнууд уу!" гэнэ. Гудамжаар инээлдэн, шуугилдан явахад мөн л "Энэ оюутнууд уу!" гэнэ дээ. Гэтэл би гэдэг оюутан архидаагүй, агсамнаагүй, тамхилаагүй, танхайраагүй шүү дээ...
Авгай авч, тусдаа гарахгүй, зөнөг царайлчихаад гэж хүмүүс яншицгаана.Яг үнэн хэрэгтээ юусан билээ гэхээр өөрсдөө гэрээсээ явах тухай ойлголтыг үртэс ч үлдээлгүй устгачихсан шүү дээ.Яаж гэж үү? Хүүхэд байхдаа 200 төгрөг бариад баярлан дэлгүүр гүйдэг байлаа. Учир нь тэрнээс том мөнгө байдаг ч хэрэглэх "толгой" байсангүй. Тоглоом авлаа ч гэсэн өдөртөө бүрэн тоглох эрхгүй. Хувцасаа өөрөө сонгож, өөрийн хүсэл мөрөөдөл, өөрийн гэсэн орон зай, орчноо бий болгох боломжийг өгсөнгүй. Үргэлж дайран, довтолгон орж ирээд наадахаа орхи гэх "тушаал" буулгана.Гэртээ тогтохгүй хаагуур тэнээд байгаа юм бэ? гэж загнана. Гэртээ харихгүй энд юу хийж байна аа? гээд л зэмлэнэ. Гэрээсээ холдохын аргагүй. Аягүй л бол загнах байлгүй...
Оюутнууд ажил хийж чадахгүй гэж үү???
Бүтэн гурван аймгийн хүмүүс ажилгүй байх юм бол юу болох вэ? Өлсгөлөн, бослогон, дайралтууд эсвэл зүгээр л дампуурал. Бүх талын дампуурал эдийн засаг, эрүүл мэнд, хоол хүнс, дэд бүтэц хүртэл хэрэггүй болно. Гэтэл тэд өөрсдөө бол чадах л зүйл. Хичээлийн хажуугаар ажил хийхийг хэн хэн нь л хүсдэг. Гэвч олддоггүй л болохоос.
Оюутнуудаар яагаад ажил хийлгэж болдоггүй юм бэ?
Нэгэнтээ оюутнууд бол мэргэжилтэн болж гарна. Харин ажил олгогчид өөрсдийн дөрвөн жилээс цаадахыг харсан бодлогоороо оюутнуудыг дэмжих хэрэгтэй. Дөрвөн жилийн дараа тэднийг төгсөхөд юу ч болж мэднэ шүү дээ. Дундаж маягаар жишээлээд үзье.Таны бүх ажилтан гэнэт өвдөөд, өрөнд ороод, ажлаасаа гараад, эсвэл хөдөө яваад та ганцаараа үлдлээ гэж бодъё. Хэрхэн ажлаа үргэлжлүүлэх вэ?
Хэрэв та өөрийн байгууллага, ажлын газрын дэргэд оюутнуудыг хямдхан ажиллуулдаг жижиг цех маягийн байгууламжтай байсан бол дээрх тохиолдолд алзахгүй, бүү ай. Яагаад гэвэл тэд орлогч байх болно.
Хүний нөөцийн менежмент гэж нэг зүйл бий. Өөрсдийн ажилтныг хамгийн үнэтэй хөрөнгө гэж тооц гэсэн онол түрэн гарч ирсэн. Та ажилтнуудаа сайтар зохион байгуулж чадахгүй бол харамсалтай нь ганцаараа хоцорч, хаалгыг тань дампуурал тогших нь.
Менежмент гэснээс ажилтнуудаа сэдэлжүүлэх, идэвхжүүлэхийн тулд тэднийг урамшуул. Сайшаа магт, гэхдээ мэдээж өгөөжтэй, хүртээлтэй байдлаар.
Оюутнуудыг авч ажиллуулахдаа үндсэн сайн ажилтандаа дөрөв хоногийн амралтын өдөр гаргаж өг. Эргэж орж ирээд хичнээн эрч хүчтэй ажиллах бол. Ажлынхаа хуучин урсгалыг илүү эрчимжүүлэхийг ч үгүйсгэхгүй.
Оюутнуудыг ажиллуулах боломж
Суралцаж байгаа л бол мэргэжилгүй гарна, төгсөнө гэсэн ойлголт байхгүй. Нөгөө дөрөв хоног амраад ороод ирсэн ажилтандаа оюутнуудад туслахыг санал болго. Тэднийг сайн сургах нь эргээд өөрийг нь амралт авах боломжийг бий болгоно гэдгийг ойлгуул.
Нөгөө талаас таны удирдлага дор боловсорч байгаа оюутан төгсөөд танайд л ажилд орохдоо эргэлзэхгүй байх нь. Ингэснээр та мөнхийн эргэх холбоог бий болгож чадна.
Оюутан бид мөнгө олохын төлөө ажил эрж байгаа нь үнэн боловч ихэнхдээ мэргэжлээрээ дадлагажиж, түүгээрээ бага ч атугай мөнгө олохыг эрмэлздэг. Учир нь дуртай мэргэжлээ сонгосон юм чинь дээ.